I. ALUE MOMBAO MAKEN
Sebelum makan biasanya sipangka/ibubapo bertanya kepada Niniak
Mamak yang sudah datang pada suatu acara, apakah dari pihak Niniak Mamak masih
ada yang ditunggu kehadirannya.
a.
Ibu
Bapo Batanyo Barisan Niniak Mamak.
- Sipangka :
Mano Ompek Suku .. Mangkok
lah Mak Mongecek kito sobuak, manolah kecek tu singkek nyoh, tapi somantangpun
singkek mo nak disampe ge mangko monjadi.
- Niniak Mamak :
Sampei ge lah
- Sipangka :
Manolah dihari nen somalom kinin go, janjang di tingkek bondue di
topuak lapiak takambang, lah duduak kito sa amparen lah togak kito so pomantang manolah kinin namonyo tu dari kami ibu bapo kok tuah jalen do lah buliah ke diansua
kok tuah kato do lah buliah ke disobuik, iyolah kinin tu teh namonyo tontang barisan
Niniak dengan Mamak, apo kok lai nen jauah ke dinanti dokek nen ke tibo. Sokitu
nyoh ompek suku.
- Niniak Mamak :
Olah sampe do ibu bapo ... tontang rundingen ibubapo nen kotongah
cako tu lah siang nen bak ari, lah torang nen bak bulen, tapi sungguhpun mode
itu, lomak lauak iyo kopomasak, lomak kecek iyo dek lega bunyi, sobolum kato ke
dijowob sobolum gondang ke ditingkah, nak bulek aie tu iyo ko pombuluah kok bulek
kato iyo ko mufoket, dek kami disiko lai boduo ngen botigo, bo pariah kami
sobonta dolu moncari kato nen sopoket rundingen nen sosuei. Monanti ibu bapo
sokotiko.
- Sipangka :
sikap monunggu kami niniak mamak
(Bo pariahlah Niniak Mamak sebentar mencari kata yang sepakat,
setelah dapat kata yang sepakat maka)
- Niniak Mamak :
Ibu bapo ... mangkolah ibubapo bak papatah urang tuo-tuo,
Pasanglah pukek dimuaro
Dipasang dek anak mudo-mudo
tolambek kami monjawob kato ibu bapo
buken mokosuik disongajo
tapi moncari rundingen nen soiyo,
yo kinin tu lah kami ranai ditapak tangen lah kami jujuang
dikapalo, lah dapek kato nen sopoket lah dapek rundiang nen sosuei, lah bulek
aie dipomuluah lah bulek kato dimufoket.
Aku juo ko momjowobnyo yoh. manolah sopanjang rundigen ibubapo cako tu, janjang
di tingkek bondue di topuak lapiak takambang, lah duduak kito sa amparen lah
togak kito so pomantang manolah kinin namonyo tu
dari barisan ibu dengan bapo kok tuah
jalen do lah buliah ke diansua kok tuah kato do lah buliah ke disobuik, iyolah
kinin tu teh namonyo tontang barisan Niniak dengan Mamak, apo kok lai nen jauah
ke dinanti dokek nen ke tibo, ken mode itu cako do ibubapo.
- Sipangka : (
iyo ompek suku )
- Niniak Mamak :
tontang dek itu jowobnyo do bopanjang panjang do
Urang padang bokudo limo
Hondak monyabik padi sipuluik
Nen ke datang lai juo
Tapi nen disiko lah umpamo cukuik
(Atau)
Pinang sobatang kinilah tuo
Daun nen kombang kinin kucuik
Kok urang nendatang mungkin lai juo
Tapi nen disiko lah umpamo cukuik
(Atau)
kalau indok disiko lah umpamo disiko, misalnyo tuah jalen kok
diansua ansualah kok tuah kato nak monyobuik sobuiklah. Hanyo sogitunyo
ibubapo.
- Sipangka : (
mulai lah Sipangka mengerjakan apa yang akan dikerjakan )
(atau kalau masih ada yang ditunggu)
-
Niniak
Mamak
Nampak nyo lai juo nen ke di nanti le, mo nanti juo ibu bapo
sokotiko dolu.
- Sipangka :
Jadih Ompek Suku monanti kami sokotiko.
( Kalau sudah lama menunggu tapi yang di tunggu masih belum datang
maka Niniak Mamak harus memulangkan kata lagi ke Sipangka )
- Niniak Mamak :
Ibu bapo .. manolah cako Ibu Bapo lah bosoba dalom ponantien. Nampak-nampak
nyo nen ke tibo tu mo lai juo teh nyo. Cuma lah dihereang kanen kokida yo nen
olun datang do lah umpamo datang kok tuah jalen lah buliah di ansua. Sogitu nyo ibu bapo.
b.
Manyuruah
Makan
- Sipangka :
Mamak mongecek juo kito sobuak le, manolah kecek tu singkek nyoh ,
tapi somantangpun singkek mo nak disampe ge mangko jadi.
-
Niniak
Mamak : ( sampei ge lah)
- Sipangka:
Manolah kinin tu namonyo lah tumbuah nen bak boniah lah tebik nen
padi, tumbuah lah dari silang nen bopangka karakok nen bo junjuang. Iyolah tumbuah
sarupo iko kinin, lah tolotak pinggen soroto piriang boisi nasi cukuik dengen
samba nyo , bosusun pulo galeh soroto cawen
borisi ayie kasadonyo, lah basusun di ruang tangah, lah sampe pulo ko ruang topi.
Iyolah kinin tu kok nasi dengen samba nen to tolotak kami dari sipangkalen nak
minto di maken aie nen to edang nak minto di minum. To tumbuak kato ko mamak
tapi so isi rumah go. Sokitunyo mamak.
- Niniak Mamak :
Lah sampe do ibu bapo, ... tontang rundingen ibubapo nen kotongah
cako kok kateh lah to amba gadang kok ko bawah lah to kesiak bulen, tapi
sungguah pun sorupo itu lomak siriah lega carano lomak sodah tu dek palik
tangen. sobolum kato ke dijowob sobolum gondang ke ditingkah, nak bulek aie tu iyo
ko pombuluah kok bulek kato iyo ko mufoket, dek kami disiko lai boduo ngen
botigo, bo pariah kami sobonta dolu moncari kato nen sopoket rundingen nen
sosuei. Monanti ibu bapo sokotiko.
- Sipangka :
Monanti kami sopanjang adet.
-
Niniak
Mamak :
( Lalu Niniak Mamak membawa kata ke mufakat / Bopariah, kalau sudah
dapat kata yang sepakat )
- Niniak Mamak :
Mano Ibubapo,
tolambek juo kami monjawek kato Ibubapo cako tapi bukan mokosuik di
songajo hanyo moncari kato nen soiyo
ilie mudiak kebo mombao podati
sorek muaten buah palo
Lah ilie mudiak kato nen bocari
Aku juo ke monjowobnyo
Manolah tadin tu ponitahen ibu bapo ko tongah tu iyo indo ke
botitih batang botikom jojak doh, kok dititih batang takuik tokoliciak ko tikom
jojak takuik indo kono. kok indok toulang bak monyopuah kok indok tobaliak bak
mamanggang mo rila dengan moof ko ibu bapo, Sopanjang titah Ibubapo cako iyo lah
tumbuah nen bak boniah lah tebik nen padi, tumbuah lah dari silang nen bopangka
karakok nen bo junjuang. Iyolah tumbuah sarupo iko kinin, lah tolotak pinggen
soroto piriang boisi nasi cukuik dengen samba nyo , bosusun pulo galeh soroto cawen borisi ayie kasadonyo, lah basusun
di ruang tongah, lah sampe pulo ko ruang topi. Iyolah kinin tu kok nasi dengen
samba nen to tolotak dari sipangkalen nak minto di maken aie nen to edang nak
minto di minum tumbuak kato ko aku, mo isi nyo untuk kito bosamo. Itu cako do
Ibubapo.
- Sipangka : (
iyo Ompek Suku)
- Niniak Mamak :
Sopanjang buah kobonaren dari ibu bapo tu, lah di bao kato ko
mufoket lah dibao rundiang nen boiyo. lah kami goligo bulek lah kami ompiang
picak. Kok bulek aie iyolah kopomuluah kok bulek kato iyolah komufoket. kok
bulek lah bisa digolek ge kok picak lah bisa dilayang ge. Manolah jowobnyo iyo dari
kami indo lah bopanjang-panjang doh ( Boleh diisi dengan pantun )
Godang aienyo si batang nango
Hanyuiklah sokolupak kayu jati
Sado rosoki nen tolotak ko muko
Alhamdulillah lah Samo kito torimo dengan sonang hati.
Urang borulak poi kopoken
Hari ujen botuduang daun
Nasi ngen samba nen tolotak samo di maken
Aie nen to edang samo diminum
( Atau boleh juga langsung )
Manolah kinin tu kok nasi samo kito maken kok aie samo kito minum,
mulai lah dari sinen kami ansua pulo dari siko.
c.
Salah
Silik Molotak Jamba
- Sipangka :
Lai juo go le ompek suku, bak nyo urang tuo-tuo go kok monconcang
indo sokali sudah kok momancuang indo sokali putuih. Mo lai juo nen kadi sampei
ge le. Manolah Allah bo sifet kodim manusia bosifet khilof. Ontah dek rumah
jorok manjorok ontah dek ruangen liku –boliku, ontah dek dindiang nen mongolom ontah
tolamun dek urang banyak, iyo nak minto
ditiliak di pandangi dek korono janang kami mudo matah, kok kurang nak kami
tukuak kok senteang nak kami bilai Iyo tontang jamba kami nen ko tongah teh go.
Kok nasi nen kurang bumbuang kok samba nen kurang garom kok aie nen kurang
tawa. Iyo kok salah silik dalom molotak, kok indo tolotak di tompek nyo patuik
kanen tolotak ko kida patuik di tongah tolotak ko topi indo tolotak ditompeknyo
kok indo bak somuik bobarih. Kami ateh namo sipangka minto moof soroto minto
izin kopado Niniak Mamak soroto dunsanak nen hadir di olek malom kinin ko.
Sokitu nyo Ompek Suku.
- Niniak Mamak :
( kalau perlu rasanya di bawa ke mufakat maka bermufakat Niniak
Mamak, Kalau tidak langsung saja dijawab )
Manolah kato dari Ibubapo tu iyo Allah bo sifet kodim manusia
bosifet khilof. Ontah dek rumah jorok manjorok ontah dek ruangen liku –boliku, ontah
dek dindiang nen mongolom ontah tolamun dek
urang banyak, iyo nak minto ditiliak di pandangi dek korono janang mudo matah, kok kurang nak kami tukuak kok
senteang nak kami bilai iyo tontang jamba kami nen ko tongah teh go. Kok nasi
nen kurang bumbuang kok samba nen kurang garom kok aie nen kurang tawa. Iyo kok
salah silik dalom molotak, kok indo tolotak di tompek nyo patuik kanen tolotak
ko kida patuik di tongah tolotak ko topi indo tolotak ditompeknyo
Mo dari pihak ibu bapo nak minto moof soroto minto izin, ken mantu
cako do....
Iyo sotontang kato nen ibu bapo sampe ge cako tu indo rasonyo ke
bao bo pariah, Mo kok dilayok pandang ko kanen lai bomuko jeniah nampaknyo nyo.
Kok dilayok ge pulopandang kokida lai pulo bo hati suci nyoh. Nen kojowobnyo
ndo bopanjang-panjang doh.
Urang parik mombolah roten
Tiok dibolah sipi juo duo
Kok salah silik ibubapo dalam molotak ge idangen
Lah kami bori izin dari somulo
( atau langsung juga boleh)
Iyo dek manusia bo sifet khilof namo nyo mo lah kami moof ge lah
izin ge.
d.
Mo
Angkek Jamba
- Sipangka :
Ompek Suku, iko nampak nyo ujen toduah kabuik lah torang bapo lah
kiro-kiro bisa kami tariak jamba go ko dapua.
(atau)
Ompek Suku, nen cako hari paneh jomua lah kami koka, kininlah mo
lah lindo dibangkik jomua ko bapo lah kiro-kiro mamak.
- Niniak Mamak :
Kok itu iyo lambuik sudah iriak solosei mo mombubo pulo teh kito
le. Maken sudah minum solosei mo ndok bapo ditariak le.
(atau)
Kok siriah nak suruak ko gagang, kok pinang nak suruik ko tampuak,
misalnyo tontang nen dek itu lah kami lenggang ko kiri ngen ko kanen raso nyo
indo bapo le...
II.
ALUA
BATANYO SASAMO NINIAK MAMAK
a.
Bo
Pariah Tontang Kohadiren Niniak Mamak
- Niniak Mamak :
Mak datuak, iko lah tibo pulo dari pokok sipangkalen iyo monolah
tontang korejo nen ke kito kakok kinin go. Iyo sotontang dari pado sobarisan
Niniak dengan Mamak apo ko lai nen jauh ke tibo nen dokek ke dinanti kok tuah
korejo lah bisa kami kakok ko tuah jalen lah bisa kami ansua. Sokitu dolu Mak
Datuak.
-
Mak
Datuak :
Lah sampai tu Mamak, ( kalau masih ada tempat bermufakat, maka
ucapkan kata bermufakat lagi, kalau tidak ada maka langsung di pulangkan
kembali )
Baiko lah mak nampak nyo ndak lai nen kedinanti le ko tuah korejo
lah bisa dikakok, pulangkan lah dek Mamak kato tu baliak.
b.
Bo
Pariah Tontang Jamba/Edangen
-
Niniak
Mamak :
Mak Datuak, Ibaret mounyi durien lah pumpang miang jatuah nyo, dari
pokok sipangkalen juo. Iyo tontang jamba
nen kotongah, berupo nasi nen tolotak aie nen to edang. Kok nasi nen tolotak
nak minto dimaken kok aie nen toedang nak minto di minum tumbuak kato ko aku,
mo isi nyo untuk kito bosamo. Sokitunyo Mak Datuak.
- Mak Datuak :
Lah sampai tu Mamak. (kalau masih ada tempat bermufakat, maka
ucapkan kata bermufakat lagi, kalau tidak ada maka langsung di pulangkan
kembali )
Mak sopanjang kato Mamak cako. Yo nampak nyo dek kito ko iyo kok
rosoki borupo nasi nen tolotak nak minto dimaken kok aie nen to edang nak minto
diminum ken itu tadi tu. Kok nasi tu samo-samo kito maken kok aie tu samo-samo
kito minum. Pulang ge kato tu baliak dek mamak kok posen do ndok boturuik le,
sokitunyo.
III.
ALUA
BOTANYO NINIAK MAMAK DENGAN IBU BAPO
a.
Botanyo
Niniak Mamak ko Ibo Bapo
-
Niniak
Mamak
Ibubapo, mongecek kito sabuak manolah kecek tu singkek nyo, tapi
somantang pun singkek mo nak disampe ge mangko jadi. Manolah di hari nen
somalom kinin go iyo jonjang nen ditingkek, bondue nen ditopuak, lapiak
tokombang, lah duduak kito sohamparen, lah togak kito sopomatang, kok litak
kito lah dapek nasi kok hauih kito lah dapek aie, mo lah habih pulo rokok nen
sobatang, Cuma nen de angen olun jadi nen di amal olun pocah, mak jangen siang
ko bohabih hari kok malom ko bohabih minyak, kok tuah jalen ko lah buliah
diansua kok tuah kato ko lah buliah di sobuik. Hanyo sokitu dulu ibu bapo.
-
Simpangka
Olah sampe do mamak, sopanjang rundingen mamak tadi, iyo kok
didonga lah bobunyi kok diliek lah borupo, tapi sungguahpun mode itu mak kateh
samo sopucuk mak kobawah samo sourek bopariah kami sobonta dolu moncari kato
nen soiyo rundingen nen sosuei.
- Niniak Mamak (lah
didalom parik nen bolingka teh tunyo)
-
Simpangka
Mamak tolambek monjawek rundingen
mamak cako tapi buken mokosuik disongajo tapi monacri kato nen soiyo rundingen
nen sosuei. Manolah rundingen mamak cako tu iyo bondue ditopuak, jonjang ditingkek, lapiak tokombang, lah
duduak kito sohamparen, lah togak kito sopomatang, kok litak kito lah dapek nasi
kok hauih kito lah dapek aie, mo lah habih pulo rokok nen sobatang, mak jangen
siang ko bohabih hari kok malom ko bohabih minyak, kok tuah jalen ko lah buliah
diansua kok tuah kato ko lah buliah di sobuik. Lah kami goligo bulek lah kami
ompiang picak lah dapek pulo kato nen sosuei, kok tuah jalen do lah buliah
diansua nyo kok tuah kato do lah buliah di sobuik nyo. Sokitunyo Mamak.
-
Niniak
Mamak
Alhamdulillah lah.
b.
Botanyo
Corano Ken Siriah
- Niniak Mamak :
Ibubapo, mongecek kito sabuak manolah kecek tu singkek nyo, tapi
somantang pun singkek mo nak disampe ge mangko jadi. Ibaret janji lah tibo di
hari nyo ibaret sumbayang lah tibo pulo di wokotunyo. Jadi kinin tu tontang
carano ken siriah lah tibo pulo gunonyo. Manolah kinin tu tontang carano ken
siriah kok nen punyo sungguah lah Niniak dengan Mamak tapi nen mo impo bogubalo
nyo iyolah Ibu dengan bapo. Nen kinin ko dek carano ken siriah lah tibo di
gunonyo iyo nak di kalua ge soreto langkok gonok dengan isinyo mak samo-samo
kito poguno ge disiko. Sokitunyo ibu bapo.
-
Sipangka
:
Lah sampei tu Mamak, sopanjang titah Mamak kami, iyolah rancak
bunyi nen kami donga haluih rono nen kami liek tapi sungguah pun boitu lomak
siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket. Nak bulek aie
ko pombuluah nak bulek kato ko mufoket. Monanti Mamak kami sokotiko kami bao
kato ko mufoket dolu kok siapo pulo lah beko ke momulang ge kato Niniak Mamak
tu.
- Niniak Mamak
(Lah pasa nen biaso tu nyo)
- Sipangka (maka
mulailah ibu bapo bermufakat, setelah itu pulang kan kembali).
Mamak Kami, tolambek kami monjawek kecek Mamak. Buken mokusuik
disongajo tapi moncari kato nen sopoket, manolah kinin tu lah dapek kato
sopoket dari kami sipangka ko aku juo ko
monjowob kato Mamak kami tu nyoh. Manolah cako rundingen Mamak cako tu ibaret
janji lah tibo diharinyo ibaret sumbayang lah tibo di wokotunyo. Tibo di carano
ken siriah lah tibo pulo gunonyo. Manolah kinin tu kok nen punyo sungguahlah
Niniak dengan Mamak tapi nen mo impou bogubalonyo Ibu dengan bapo. Jadi kinin
lah tibo gunonyo nak dikolua ge kami soroto dengan isinyo nak samo-samo kito
poguno ge di siko. Ken itu cako Mamak.
Alhamdulillah lah carano ken siriah siap dari somulo bisa kito guno
ge basamo-samo. ( sambil memberikan carano ke Niniak Mamak)
- Niniak Mamak :
( Allhandullah bak nyo urang go.... gule pangek pucuak paku kondak dapek
pintak bolaku nampak nyo)
c.
Bodobeh
-
Niniak
Mamak :
Ibubapo, lai juo nen ke disampe ge ke Ibubapo le. Iyo bak urang tuo
tuo
bosabuang ombaknyo pantei puruih
Urang monjua udang basah
kok momancuang ndok sokali putuih
kok bokato ndo sokali sudah
lai juo nen kadisampei ge le, Manolah kinin tu sobarisen Niniak
dengan Mamak lai nen ke diatak etong ge jadi nak minto izin kami ko ibu bapo.
Sokitunyoh.
-
Sipangka
:
Sobolum kato dijowob mo bopariah juo kami sobonta dolu. ( setelah
itu pulangkan kembali). Niniak Mamak tolambek sobonta go mombaleh kecek Niniak
Mamak kami dek moncari kato nen soiyo. Iyo dek lai nen ke diatak etong ge
antaro Mamak dengan Mamak nak minto izin ke kami Ibubapo. Lah kami izin ge
sokitu nyoh.
d.
Ba
Tanyo Mukasuik
-
Niniak
Mamak :
Ibubapo, mongecek juo kito baliak manolah kecek tu singkeknyo tapi
somantangpun singkek nak disampe ge juo mangko jadih. Tontang korejo nen ke
kito kakok, manolah malom botambah laruik juo jadi itulah kinin tu. Kok siang
jangen lah bo abih hari kok malom jangen lah bo abih minyak. Lai nen tokona di
hati nen toilen di mato bona nak mongotongah ge mokosuik nak monyampei ge, ko
hadapen ibu dengan bapo. Apolah bisa bona go kami kotongah ge mokosuik go mokosuik
kami sampei ge ko hadapen ibu dengan bapo, sokitu dolunyo Ibubapo.
- Sipangka :
Lah sampe do Mamak, sopanjang rundingen mamak nen kotongah cako tu
iyo olah dalam adat nen bopakei lah dalom cupak nen boisi, tapi sungguah pun
sorupo itu lomak siriah lega carano lomak kato dek lega bunyi, dibao kaato ko
mufoket dolu monanti mamak dolu sokotiko.
-
Niniak
Mamak (lah dalom ragi
nen tokombang tu nyo)
-
Sipangka
( Lalu dibawa kata ke mufakat, setelah itu pulangkan kembali )
Mamak, tolambek kami monjawek kato niniak mamak tadi bukan mukosuik
di songajo tapi moncari kato nen sosuei. Manolah kato niniak mamak tadi,
Tontang korejo nen ke kito kakok, manolah malom botambah laruik juo jadi itulah
kinin tu. Kok siang jangen lah bo abih hari kok malom jangen lah bo abih
minyak. Lai nen tokona di hati nen toilen di mato bona nak mongotongah ge
mokosuik nak monyampei ge. Ko hadapen ibu dengan bapo. Apolah bisa bona go kami
kotongah ge mokosuik go kami sampei ge ko hadapen ibu dengan bapo ken itu cako
do mamak. Jadi itulah kinin tu lah kami
goligo bulek lah kami ompiang picak lah dapek kato sosuei kok lai mokosuik nak
mongotongah ge lah bisa di sampaei ge. Sokitunyo Mamak.
e.
Tumbuken
kato
-
Niniak
mamak :
Ibu Bapo, bak kecek urang tuo-tuo dolu juo
Botanom padi ko tongah sawah
Poi baladang kotongah rimbo
kok bakato ndo sokali sudah
kok posen ndo sokali tibo
lai juo ke disampe ge ke ibu bapo le. Iyo kinin tu kok monconcang
nak bolandasen kok molumpek nak bositumpu kok botopuak nak dua bolah tangen. Bak
nyo urang malu botanyo sosek di jalen,
sogen bogalah hanyuik sorantou, manolah kinin tu Gunuang tenggi tumbuken kabuik
kayu godang tumbuken angin lurah dalom luncuran batang tobiang boliku tumbuken
aie manusia tumbuken kato. Itulah kinin tu nak bokato kami agak sopatah nak
borundiang kami agak sobarih, kok kato do komano lah kami tumbuak ge kiro-kiro.
Sokitunyo ibu bapo.
-
Sipangka
Olah sampe do mamak, iko mode cako juo logu nyo baru sobolum kato
mamak kami jowob bopariah juo kami sobonta dolu. Monanti mama kami sokotiko. (
bawa kata bermufakat, setelah itu pulangkan kembali ).
- Niniak Mamak
(Pasa nen biaso)
- Sipangka
Mamak, tolambek kami monjawek kato niniak mamak tadi bukan mukosuik
di songajo tapi moncari kato nen sosuei, manolah titah niniak mamak cako tu kok
monconcang nak bolandasen kok molumpek nak bositumpu kok botopuak nak dua bolah
tangen. Kok malu botanyo sosek di jalen, sogen bogalah hanyuik sorantou manolah
kinin tu gunuang tenggi tumbuken kabuik kayu godang tumbuke angin lurah dalom
luncuran batang tobiang boliku tumbuken aie manusia tumbuken kato. Itulah kinin
tu nak bokato kami agak sopatah nak borundiang kami agak sobarih, kok kato do
komano lah kami tumbuak ge kiro-kiro, ken itu cako do mamak. Ndo ke bopanjang-panjang
jowobnyo doh mamak. Mo kami barisen ibu bapo lai nen duduak soamparen lai nen
togk sopomatang, kok pandang jauah layang ge lah kok pandang dokek tukiak ge.
Itu nyo nen jowobnyo dari kami.
-
Niniak
Mamak
Kalu mantunyo mo Alhamdulillah...
f.
Ba
Tanyo Lansak ( Minto di bimbiang )
-
Niniak
Mamak :
Ibu bapo, ko dari sotingkek ko sotingkek nampak nyo go mo lai juo ke disampe ge ko ibu bapo le. Manolah lah
nen ke di sampe do singkek nyo, tapi walaupun singkek nak dismpe ge juo mangkok
jadi. Iyo bak popatah
cupak di gantang dek banyak ragu kok tibo dek lamo lupo kok
datang Allah bosifet kodim manusia bo sifet kilof Agak kok ragu beko monitah
nen tenggi kurang anjuang. Nen godang kurang ambah sobob dek sosak dengan
simpik. Alua kateh kok ko bawah patuik di tongah kok kotopi indo totompuah di
jalennyo, kok tuo mo tuo dek umunyo pongalamen kurang pondapek indo soborapo,
ibaret momahek indo to pahek digarisnyo, ibaret monuga indo to boniah di
lansaknyo, Kok darah tu baru sotampuak
pinang kok umua baru sotampuak jaguang kok elemu baru sokulik bawang. ateh namo
niniak mamak tolobiah daulu kami minto moof ko ibu bapo yo nak minto di
bimbiang kami ko jalen nen bona nak minto di tunjuak ge kami nen elok. Sokitu
dolunyo rang tuo sumondo.
-
Sipangka
:
Lah sampe do mamak, sopanjang titah nen mamak sampe ge iyo kok
kateh lah to amba gadang ko bawah lah to kesiak bulen, tapi sungguah pun sorupo
itu lomak siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket.
Monanti mamak dolu sokotiko. ( Lalu dibawa kata ke mufakat, setelah itu
pulangkan kembali ). Mamak tolambek kami monjawek kecek mamak cako tapi bukan
mokosuik di songajo hanyo moncari kato nen so iyo. Manolah sotontang kato mamak cako tu. Iyo bak
popatah cupak di gantang
dek banyak ragu kok tibo dek lamo lupo kok datang Allah bosifet kodim manusia
bo sifet kilof Agak kok ragu beko monitah nen tenggi kurang anjuang. Nen godang
kurang ambah sobob dek sosak dengan simpik. Alua kateh kok ko bawah patuik di
tongah kok kotopi. Indo toboniah dilansaknyo indo totompuah di jalennyo, kok
tuo mo tuo dek umunyo pongalamen kurang pondapek indo soborapo, ibaret momahek
indo to pahek digarisnyo, ibaret monuga indo indok to boniah di lansaknyo, Kok darah tu baru sotampuak pinang kok umua
baru sotampuak jaguang kok elemu baru sokulik bawang. Kami ateh namo niniak
mamak tolobiah daulu kami minto kami minto moof yo nakminto di bimbiang kami ko
jalen nen bona nak minto di tunjuak ge kami nen elok. Iyo mantu cako do nmamak.
Nen kami ateh namo sipangka lah kami atak etong ge. Mo samo – samo monjago kito
beko. Baliak nyo kok tumbuah pulo dari kami minto pulo kami ke mamak nak di
jago ge kami.
IV.
ALUA
PASAMBAHAN SIRIAH
-
Niniak
Mamak
Mongecek kito baliak ibu bapo
Jam gadang di Bukittinggi
Kurai Taji di Pariaman
Sambuiklah salam dari kami
Kaganti kito bajawek tangan
Dari japun handak ko japun
Cino momuek pocak bolah
Ampun boribut kali ampun
Ampun kami kopado niniak dengan mamak
Nen godang di baso batuah
Solirik bondue ditopi, dua langgam bondua ditongah lalu monyasak ko
kapa serek, sajak dari ujung sampai ko pangka, lalu sampe ko halamen rila
dengan maaf nen kami pintak dalam buah posombahen
Hondak ko gunuang sikalibuik
Poi moncari sikayu jati
Gagok gonta lah kami monyobuik
Pongolu banyak nen sati
Ontah sapek ontah polito
Dibao urang di koto tuo
Ontah dapek ontah tido
Maklumlah elemu olun soborapo
Tombilang di baliak lansek
Tokolom dek buah rambei
Dibilang sado nen dapek
Nen tingga tambah di nen pandei
(boleh dipakai kata penghormatan)
Hormat Niniak Mamak
Kopado niniak mamak nen godang dibaso botuah dalom parik nen
bolingka soroto di aua nen bobarih. Urang nen arif nen bijaksano nen tau dek
kilek dengan bayang soroto alamaik kato sampai. Ibaret kayu godang ditongah
padang urek nyo tompek boselo batang nen godang tompek bosanda daun nen rimbun
tompek bolinduang, bolinduang dari paneh botoduah dari ujen. Kok poi tompek
botanyo kok pulang tompek boborito.
Hormat Cadiak Pandai
Kopado cadiak pandai nen tau dek runciang ko moncucuak soroto anak
nen monyangkuik tau dek angin nen bosuruik soroto ombak nen bosabuang tau dek
kilek dengan bayang soroto raso dengan poreso.
Hormat Alim Ulama
Kopado alim ulama suluah bendang dalom nogori polito nen torang
dalom kampuang nen tau di haram jo nen halal nen tau di sah dengan nen batal
tau dek syariat dengan hakikat tompek bontanyo lahie batin nen tau dek hadis jo
dalil.
Hormat Anak Nogori
Kopado anak nogori nen mudo pombimbiang dunia nen copek tangen nen
ringen kaki. Kok copek tangen indo pomocah nen ringen kaki indo ponaruang nen
bohati suci bomuko jeniah ayom tangkeh dalom golanggang ancang-ancang dalom
nogori.
Hormat bundo Kanduang
Kopado bundo kanduang limpopeh rumah nen godang umbun puruak
pegangen kunci sumarak kampuang jo halaman sumarak koto jo nogori kok litak
tompek mominto nasi kok auih tompek mominto aie kopayuang panji dalom sorugo.
PASAMBAHAN SIRIAH NINIAK MAMAK
-
Niniak
Mamak
Limbak nen dari pado itu iyo bak popatah dek urang tuo-tuo yo talatak
puntiang dihulu dibawah kumpalan taji asa mulo kato dahulu. Tigo limbago nen
tojalin nen portamo sombah monyombah kodua baso ngen basi ketigo siriah dengan
pinang. Sombah monyombah dalom adet tali botali undang-undang tosobuik bomuluik
manih tomasuak baso dengan basi soroto hereang dengan gendeang. Muluik manih tolempong
kato, baso baiak gulo dibibie, budi elok tali pikatan di dalam cupak rang
piawai dalam gantang panghidupen bonamolah adet sopan dengan santun, itulah
carano urang namokan kiasan didalam adet Minang Kabau itulah ajaren adet
bosandi syarak syarak bosandi kitabullah.
Buruang sinurak jo buruang nuri
Siculiak ateh pomatang
Siriah golak pinang monari
Moliek olek nen lah datang
Ramo-ramo tebang molayang
Molayang ko koto tongah
Banyak nyo ompek puluah ompek.
Indah carano bukan kopalang
Tolotak di tongah-tongah
Di tongah urang nen rapek.
Itulah carano pulang poi dari pokok ko panggilan dari pangka lalu
ko ujuang tolayok ko ruang tongah tolayang ko ruang topi tounjuak ko muko
datuak tibo dimuko kito bosamo. Carano banamo carano basa datang nan dari tanah
banja buaten tukang si reno ali buaten anak sungai puah. Indah carano bukan ko
palang baukie bo mego mego botata dengan pucuak robuang botutuik dengan kain
suto, suto nen datang dari mokah bontuak nyo bokilek bolilauan bak maniak di
timpo paneh bak cemin di timpo bulen. Manolah kinintu tontang corano nen lah
lotongah jikok diliek alang kopado isinyo iyo ponuah borisi kolangkapen limo
bak bilangen jari itulah ajaren adet bosandi sarak sarak bosandi kitabullah.
Apolah isi kolangkapen nen portamo siriah nen kodua pinang nen kotigo sodah nen
koompek gambie nen kolimo timbakau.
Lorong kopado siriahnyo, siriah timbalom kuku balom, siriah udang
tampak ari, siriah nen kuniang-kuniang gagang di tanom di lamen rumah
bojunjuang dengan aua kuniang bokisa ko suduik rumah bojunjuang dengan kulik
manih, kobolek condong gagangnyo tiok naik tiok di gotie usah ke habis botambah
lobek, diambiak buahnyo untuk tinamen diambiak daunnyo untuak kusuak mandi usah
ke ratak ritiah tido usah ke layua botambah hiduik tiok pasa di tompuahnyo makanen anak rajo
rajo makanen anak sutan sutan pamenan niniak dengan mamak elok ponanti elek nen
tibo.
Dipiliah -
piliah anak lado
Sotiok dipiliah
layue juo
Mangko siriah
dalom carano
kiasen
tokanduang didalomnyo.
Nen tuo di hormati nen kociak disayangi samo godang bao bokawen kok
tuo elok bahaso kok godang jangen monindiah itulah budi nen elok. Bak popatah
dek urang tuo tuo dolu kok bojalen di nen data kok mongakok dinen mesiak ko
Kok mobolaku di nen bona kok bokato di nen baiak.
Lorong kopado pinangnyo. Pinang bo tatak jo bantuntun, bak bawang
dibolah dua bak dasun di bolah ompek, pinang bonamo pinang lolan tengginyo
jangkou-jangkouen dijuluak dengan galah, galah ndok sampe di awei dengan
tangen, tangen to lampau ko langik cewang pucuaknyo kobumi toguah urek sotaun pojalanen
tupei momanjeknyo rancak ponanti olek nen tibo.
Urang padang bokudo limo
Hondak kopoken hari lah sonjo
Mangko pinang dalom carano
posen tosimpen didalomnyo.
Salamo hiduik didunia ko Kok ringen samo dijinjiang kok borek samo
dipikue sociok umpamo ayom sodonciang umpamo bosi sokato muluik dengan hati
sosuai lahie dengan batin.
Lorong kopado sodahnyo langkitang godang asa mulonyo tomasuak pulo
kulik pensi dibasuah dengan aie ombun borameh dengan pati santen di giliang di
tapak tangen di ombuih dengan lingka cino dikipeh jo ambai-ambai putiah bak
bontuak bonak balom dipalik jo jari tongah pindah ko jari manih mombayang ko
tapak tangen usah ken usak botambah ponuah itulah kato bokiasen.
Lah basah mangkok toraso
Lah dingin mongigie pulo
Mangko sodah dalom carano
Pituah tosimpen didalomnyo.
Tonamo urang minang kabau monyombah tuhen nen maha kuaso sumbayang
limo wokotu itulah ajaren adet bosandi syarak, syarak bosandi kitobulloh syarak
nen mongato adet nen momakei bak popatah urang minang
si malin poi ka parak
ka parak mambao ladiang
lukolah pao ko duanyo,
kalo adet dengan syarak
ibaret aua dengan tobiang
sanda monyanda koduonyo
Lorong kopado gambienyo koba borito nen kami donga buaten puti sari
lomak sopipie jatuah kosiriah mombayang lansuang ko muko sirah tingga dibibie
kolek langsuang ko rongkungen sehetlah anggota tubuah ko sadonyo. elok ponanti
olek nen tibo
Urang pasisie baanak daro
Poi borolek ko kiliren jao
Mangko gambie dalom carano
Pangajaran tosimpen didalamnyo.
Duduak surang bosimpik-simpik duduak bosamo bo lapang-lapang. kato
surang dibuleki kato basamo dipaiyoge bulek aie ko pombuluah bulek kato
komufoket, kok bulek indo bosanding kok picak indo bosogi, kok bulek lah bisa
digolek ge kok picak lah bisa si layangkan lah data bak lantei simin lah licin
bak dindiang cemin.
Lorong kopado timbakaunyo, haluih saik nyo dek moracik soheto
panjang jalua nyo indo ko mesiak nen dek paneh mesiak dek ombun tongah malom
dibaka diujuang jari sotaun pojalanen horum baun nyo itulah kato bokiasen.
Sikabau rancak panteinyo
Rami dek anak mudo-mudo
Mangko timbakau dalom carano
Amanet tokanduang di dalomnyo
Hiduik diminang kabau jauah kito jalang bo jalang dokek kito cinto
bocinto kok rusuah iyo dibujuak tagamang yo jawek kok anyuik dipintesi kok
tarapuang di kaik kok condong iyo di tungkek lomah makanen tueh nen panjang
makanen korek kok singkek iyo di makanen uleh. Nen lai samo dimaken kok indo
samo dicari kok dapek samo bolabo kok ilang samo borugi. Itulah kinin tu nak
sampei niet dengan mukosuik ujuik pohom nak nyo joleh sodang kotiko bungo
kombang. Siriah solei nak dicabiak pinang sobuah nen kedigotok sodah socupu nen
ke dipalik gambie sodaun nen ke dipipie rokok sobatang nen ke diisok. Itulah Siriah
sokapua urang namoge.
tanom sirah tanomlah pinang
tanom karakok dihalaman
cabiak siriah gatoklah pinang
bakalah rokok pomenen tangan.
Itulah isi sombah kami,
sombah datang solom pun tibo kato nen bona nen kami sampei ge.
bolayei kapa kotanjuang perak
mancari kayu ukiran cino
bopasie loweh ditopi pantei
Rila dengan moof nen kami pintak
kopado urang tuo sumondo
sombah dibaleh di nen pandei
Ambiak payuang daun pisang
pisang sodang bobuah bo sikek-sikek
cari korisiak jelo-bojelo.
Indo elok rontang di popanjang
elok dikumpa nak nyo singkek
ambiak sokiro nen poguno. (Sokitu sombah ko ibubapo)
Posombahen siriah dari sipangka
( Setelah bermufakat )
Tolambek kami monjawek kato mamak buken mokosuik di songajo hanyo
moncari kato nen so iyo. manolah sombah Mamak cako (dibaco sombah siriah tadi) ke
mode cako do iyolah kami goligo bulek lah kami ompiang picak manolah jowobnyo singkeknyo
mamak, bak nyo popatah juo dek urang tuo-tuo kito dolu, mulia adet iyo karano
janji mulia pusoko iyo dek perbuaten lah ditariak komufoket lah dielo dengen
rundingen nen dari kami kok masak siriah do tigo parakaro, nen partamo masak
digagang, kaduo masak dimakan, katigo masak jo mupoket, nen dikatokan masak
digagang rononya kuniang mangarisiak, tampuak layua daunlah kucuik, dek ulek indo
ko tomaken, dek somuik indo ko tojalai nyampang jatuah menjalang tanah, jangen
boniet kodijunjuang lai, tampan kajadi sorak sajo, dalia nansakah siriah masak,
tosobuik masak dimaken sodang tangkei lai bogotah, maso daun lai bominyak, gilo
dikijo pinang mudo, dirayu sadah nen jo gambia, bararak lalu kacarano diupam
manjadi satu, dikunyah sirah bibia, koleknyo ditingga dirakuangan, sarinyo
naiak kaparoman, Kok dikatokan masak jo mupakaik olun diliek lah tapandang, lah
joleh bangun rauiknyo.olun dikicok lah taraso, la nyato lomak manihnyo, masak kok
siriah do umpamo lah kami cabiak kok pinang umpamo lah kami gotok lah sirah
niniak mamak do sirahnyo tingga di bibie kolek tibo di ronkungen itu sungguah
nen kami anta ge ke niniak mamak, lai tolingka dalaom adet.
-
Niniak
Mamak
Tontang nen dek itu lah monuruik pasa nen biaso tu nyo ibubapo.
-
Sipangka
Kinin tu ontah dek copek tangen mongapue ontah dek copek goromen
mongunyah kinin lah tingga kolek dirongkungen sori lah naiak ko bumbun-bumbun.
Iyo lah sirah siriah Ninik mamak
III. ALUA MOKUSUIK NEN KE DI BUEK
DATUAK MAHA RAJO DIRAJO
Takalo langik tasentak naiak takalo bumi ta hantam turun nabi adam
nabi partamo nabi nuh rasul koduo, tajadi di tanah kuniang to hontak ko tiang
arasy to heda ko ateh kurisi, kurisi bonamo indo jati batabua intan dengan podi
bo ukie bomego mego bo aleh jo kain suto, suto banamo ainul banad tanunan anak
bidadari, dalom sorugo tujuah pangkek, kurisi kadudukan nan dipertuan sultan
Zulkarnain anak Zais Alaihissalam anak adam nan kurang aso ompek puluah. Mangko
borombuihlah angin sidolak dolai, bobunyi rabat jo kucapi soroto gondang jo
sorunei bo buni pulo sagalo buni-bunian dalom sorugo tando alamaik bagadang
hati tatagak payuang jo umbua-umbua kawin jo anak Rajo Ruhum.
Allahuta’ala kayo sungguah urang bobuek sokondak hatinyo, kok
kondak iyo sodang bolaku pintak sodang ko buliah dapeklah anak tigo urang
laki-laki, nen portamo maharajo alif nen koduo
maha rajo depang nen kotigo maha rajo-dirajo, maha rajo Alif turun ko
banuo Ruhum maha rajo Depang turun ko banuo cino maha rajo dirajo turun ko pulau
omeh kito nangko. Pihak kopado niniak kito maha rajo di rajo toragak dihati nak
bolahie diambiaklah sompen sobuah tobuek
dari kayu jati mangko bolayielah niniak kito maso itu mombao onom boleh urang
laki- laki jo podusi soroto cadiak bilang urang nen arif nan bijaksano jo
datuak suri di rajo. Indok sajo niniak kito mombao urang nen banyak tadi tu do
boliau mombao pulo puti indo jati dari tanah basa. Lalu iniak kito mambao
harimau campo kambiang hutan anjiang mualaf sarato kuciang siam, nan dibao dek
niniak kito tu bukanlah samato-mato binatang tapi manusia juo dek tingkah jo
parangainyo mangko dipanggie sarupo itu. Mangko balahie lah niniak kito dimaso
itu maharuangi lawuik amarullah mambao urang nan banyak tadi, habih hari
baganti hari habih minggu baganti minggu mangko tadampar lah niniak kito sarato
urang nan banyak tadi diateh batu karang nen godang maso itu kini ko namonyo
gunuang serang. Sahinggo pacahlah sampan nantun tak bisa di paguno lai, mangko
manitahlah niniak kito kopado urang nen banyak tadi supayo sampan bisak dipelok
i sarupo sadio kalo. Mangko urang nen banyak tu di baolah kato ba iyo mangko
dapeklah tukang limo urang, tukang buken tukang sumbarang tukang, tukang nen
pandei monarah monilontang, nen pandei momahek dalom aie pandei mo agak moagiah
pandei mo ukua jo monjankou. Dek rajin tukang bokorejo mangko sudah lah sampan
nantun baliak sarupo sodio kalo, mangko balayie lah baliak niniak kito mombao
urang nen banyak cako. Habih pulo hari boganti hari habih pulo minggu bo ganti
minggu mangko nampak api to kijok-kijok jauh di ujuang lauik mangko monitahlah
niniak kito kopado cati bilang pandai, dek cati bilang pandai urang nen arif
dan bijaksano mangko ditujukanlah sampan kaarah api tu, awak tibo api padam
mangko gelap gulitalah maso itu, sahinggo tadampalah niniak kito diatek puncak
puri gunuang kinin banamo Gunuang Barapi. Mangko lokek popatah dek urang
tuo-tuo dahulu,
Dimano Asa
Palito
Dibaliak Telong
Nan Batali
Dimano Asa
Niniak Kito
Dipuncak
Gunuang Barapi.
Pisau sirauik dahulunyo, diasah mangko bamato, lautan sajo partamonyo,
kini manjadi alam pulau paco. Dek maso bajalan juo aie batambah susuik juo
daratan batambah leba juo, mangko pandang jauah dilayangkan pandang dakek
ditukiakan, bapikie lah niniak kito dimaso itu, kok pikie palito hati nanang
saribu aka, mangko gajua suruik baliak palangkahan ka sitapo nan hitam batang
ka sitapu nen loweh daun ko sungai aie nen badarun sungai nen indo sati amek
tapi sado nen lalu mati juo. Lah sampei dipinggang gunuang barapi, dakek batu
hampa putiah dibawah lagundi nan baselo dibawah bukik patah patigo itulah bukik
patah sambilan bukik nan tidak dapek angin lurah nen tido dapek aie sinan
sirangkak nen badangkang sinen buayo nen putiah daguak sinenlah hantu nen
borayun. Dek maso bojalen juo aie botambah susuik juo daratan botambah leba juo
mangko mulai niniak kito sarato urang nen banyak tadi moncancang ngen molateh monarah
ngen manaruko mambuek dusun ngen taratak
sobolun koto dengen nogari, dibuek rumah dengan tanggo di buek sawah dengan
ladang, sawah loweh sotampang boniah makanen urang tigo luak, itulah padi nen
kombang sampei ko kito sokarang kinin. Dek maso bojalen juo anak komonaken
botambah kombang mangko disinan niniak kito mombuek adet mangarang undang.
Dibuek adet nen ompek rupo, Portamo Barih bobaleh ko Duo Ukuo Bo Jangko ko Tigo
suri touladen ko Ompek cupak jo gantang. Di buek pulo undang nen ompek, Portamo
Nogori dibori bo pongulu ko Duo Rantau bo rajo-rajo, ko tigo warih jawek bo
jawek ko Ompek Pusoko Turun to murun sampai sokarang kinin iyo di alam Minang
Kabau. Sampei pulo lah ko nogori kito nogari ponghulu nen limo boleh.
ANGIN BO PUHUN ( untuk niniak
mamak dan ibu bapo)
Tak kalo rumpuik kadilayue, tak kalo lareh ka diconcang, tak kalo latah
kadikuyie tak kalo parik kodilingka tak kalo aua ka dibarih, kok angin nen
bopuhun kok ujen nen bo pangka kok kato yo boasa, kok kitob bokosalinen adek
bokoturunen dari niniak turun ko mamak dari mamak turun ko komonaken sampei ko
kito sokarang kinin. Kok pulei botingkek naik moningga ke rueh dengan buku kok
manusia botingkek turun moningga ge adet dengan pusoko soreto cucu dengan
komonaken. Manolah kinin tu adet lamo pusoko usang, usang-usang kito pobaru
lapuak-lapuak kito kajangi rimbun-rimbun kito tutuah sampei ko kito sokarang
kinin. Yo lah adet pongulu nen sopuluah soboleh disungei lompang ompek dimudiak
simpang cukuiklah pongulu nen limo boleh samo bo ulu nen ko gunuang samo bo
muaro nen ko lauik samo bobapak nen ko
rajo samo bomande nen ko puti, kotungkek yo ko gunuang ko apuang-apung yo ko
lauik, adet nen samo dari parik batu. Dalom
pongulu nen sopuluah samo rindiah dek pakaien samo sorek dek pusoko kok
di uji lai samo kuniang kok timbang lai samo borek kok diukua lai samo panjang
kok dibideh lai samo loweh kok mondapek samo bolabo kok ilang samo borugi
sociok nen bak ayom sodonciang nen bak bosi. manolah kinin tu adet lamo pusoko usang
nen didirikan dek urang tuo-tuo kito dolu nen boturiah botuladen bososok
bojorami nen botunggue pombalasen itulah nen kito korejo ge sampei sokarang
kinin. Tumbuah barang nen tumbuah bia baiak ataupun buruak bia tuah ataupun
cilako dalom parik kito masiang-masiang mangko jauah kito bojuputen dokek kito
bo imbauen niniak dengan mamak ibu dengan bapo cucu dengan komonaken. Lah
duduak kito dirumah nen sobuah, lah duduak kito soamparen, lah togak kito
sopomatang, lah di etong baiak dengan buruak soroto tuah dengan cilako manolah
kinin tumbuah dalom ( nama parik kita dengan parik yang bersankutan ) kok
malang indo dapek kito tulak do kok mujua indo dapek kito raiah iyo kinin tu ( malang
to tulak ko “bolakang/ko hadapen” atau
mujua to tulak kobolakang/ko hadapen )
MONDUDUAK URANG
-
Niniak
Mamak
(Ibu Bapo)
Manolah asa mulo kato iyo dari ibu dengan bapo, kok dikiro maso nen
daulu kotiko mande nak molahie ge, ibaret bo layie di lawuik lopeh monuju ko
sobuah pulo nen di ompeh dek ulah badei diombang ambiang golombang. Di bakalah
kumayen putiah asok mondulang ko udaro dipasanglah niet dengan kaua kopado
tuhen nen maha kuaso untuang untuang dapek lah anak laki-laki atau anak si
perempuan. Dek kondak sodang bolaku dek pintak sodang kobuliah rupo-ruponyo.
(kalau anak laki-laki)
totopek lah anak nen laki-laki nen kociak lah digodang ge. Somaso
kociak dibao mandi di asuah dibao pulang, aie soroguik lah diminum ge nasi
sosuok lah di maken ge, inggok langau di alou-alou hinggok nyamuak di
tampa-tampa, kok monangih lah di ayun ge kok tidua lah di solimuti, lah kociak kini
lah godang, lah godang di aja pandei, lah pandei di aja tahu, tau di ereang
dengan gendeang, tau diranggeh nen komalantiang tau di dahen ko moimpok tau dek
rantiang ko mancucuak, disorah ge pulo lah bodagang jo boniago nak tau untuang jo
rugi nak tau tomaken atau bolabo disorah ge ko surou mongaji soroto surek
dengan lihanyo buliah nak tau porintah
ngen larangen buliah nak tau di halal dengen haram soroto sah dengen nen bata. abih
hari boganti minggu habih minggu boganti bulan habih bulen boganti tahun kok
godang nyo raso di ombuih-ombuih kok tenggi nyo raso dibubuik, kok dipandang
anak iyolah godang, lah patuik pulo pulang ko rumahnyo..
(kalau anak perempuan)
totopek anak nen porompuen nen kociak lah di godang ge somaso
kociak nyo di bao mandi diasuah dibao pulang, aie soroguik lah diminum ge nasi
sosuok lah di maken ge, inggok langau di alou-alou hinggok nyamuak di
tampa-tampa, kok monangih lah di ayun ge kok tidua lah di solimuti lah kociak kini
lah godang, lah godang di aja pandei, pandei mo atak dengan mo etong, pandei
maagak dengan mo agiah, pandei mo ukua dengan mojangkau, pohuni rumah nen
godang sumarak kampuang jo halaman kok hauih tompek minto aie kok litak tompek
minto nasi ko tuduang panji dalom sorugo. kok godang nyo raso di ombuih-ombuih kok
tengginyo raso di bubuik. kok dipandang anak iyolah godang, ibaret kacang lah
patuik plo bo junjungen.
Manolah kinin tu (bungo dek awak kumbang dek urang) ibaret
aka bojunteien tompek bogayuik anak siamang. Lailah ruponyo gorah-gorah jadi tokarang
kecek di aie di bao pulang. Itulah agak kedi kecek ge ko mamak ati nen
gonta-gonta takuik indo di kecek ge ati moraso- raso juo, bak popatah tuo-tuo
kito dolu,
rang tinggom mombolah roten
roten di bolah monjadi duo
siang monjadi angen-angen
malom monjadi kiro-kiro
Rupo-ruponyo dek ibu dengan bapo lah bao duduak lah di inok
monuangkan dapeklah mangko pikiren sokotiko ditanak lah nasi nen sotekong
dimakenlah abih-abih dibaok tidue monolungkuik di etonglah bilah-bilah lantei,
dibao tidue monolontang dibilang-bilang tulang atok. Iyo dek tuhen bosifet kayo
Allahuta’ala nen monggorak ge juo bosipiciang mo ombuh losuang bo situnggam si
rauik maken bialah lidah ko to guntiang bialah lihie ko to ko topancuang kalo
nen bona tu kedisampei juo te nyo, nen punyo anak sungguahlah awak tapi bonang
putiahnyo mamak nen punyo, mangko dicarilah mamak dunsanak ondek, niniak
dunsanak anduang dalom rumah nen sobuah.
(niniak mamak dalom rumah nen sobuah)
rupo-ruponyo niniak dengan mamak dalom rumah nen sobuah moningadahlah
ko langik nampak limo parakaro, nen portamo awan hijau nen kodua kabuik putiah
nen ko tigo bintang nen koompek bulen nen kolimo matohari, monakua pulo mamak
ko bumi nampak pulo limo parakaro nen portamo rumpuik rantai nen koduo sawah
dengen bonda nen kotigo kampuang jo halamen nen koompek rumah nen godang nen
kolimo cucu jo komonaken, kok dipandang cucu jo komonaken iyolah godang, kok
godang lah monanti patuik, kok (laki laki-laki lah patuik pulang
korumahnyo/podusi ibaret kacang lah patuik pulo bojunjungen) dialuren
niniak jo mamak dek urang nen arif bijaksano tau di ereang dengan gendeang tau
dinilai dengan patuik, yo disorah ge lah ko ibu dengan bapo untuak moncari aka
nen bojumbei moncari kato nen bo ujuang.
(ibu bapo)
rupo-ruponyo ibu dengan bapo dicarilah aka dengan bodi dapek rueh
lai botomu dengan buku dapek kato nen boujuang tampek moikek janji jo karang,
dicoritokan kopado niniak dengan mamak.
(niniak mamak dalom rumah nen sobuah)
dek niniak dengan mamak lah di atak etong dalam rumah nen sobuah, lah di goligo bulek lah
diompiang picak kok bulek lah buliah di golek kan kok picak lah bisa
dilayangkan dek tokok bojorong tonum boguluang iyo disorah ge ko ibu dengan bapo tontang tando.
(ibu bapo)
dek ibu dengan bapo dikakok lah korejo tontang tando lah dibuek janji nen orek padan nen
toguah antaro ibu dengan bapo baliak bo timba kok ibaret kayu lah di kobek
dengan aka kok manusia lah diikek dengan tando yo lah botando anak ibu bapo cucu
komonaken datuak (majo lelo dengan ngen cucu komonaken datuak mangkudun),
monuruik caro adat, tingga lah kini sacaro syaraknyo.
(niniak mamak dalom rumah nen
sobuah)
dek mamak dalom rumah nen sobuah lah dituruik jalan lah di tompuah
baka rasonyo indo ko tomaken abih indo ko
to minum surang, ditingkek lah jonjang nen portamo dicarilah mamak nen
soporompek
(niniak
mamak soporompek)
dek mamak nen soporompek nen bo ati loweh nen bodado lapang, rasonyo indo giang
ko momutuih mangko ditingkek jonjang nen koduo, di cari mamak korono soko .
(niniak mamak korono soko)
Mangko dek mamak korono soko tido bomimpi mombuek puro tido bomimpi
padi mombuek lumbuang lai lah kironyo bo lawuik loweh bopadang lapang di agiah izin dimaso itu, di
bueklah hitam di ateh putiah ibaret dowet dia teh koroteh, dek tokok bojorong
tonum boguluang iyo di sorah ge kopado urang nen tau dek syarak yaitu imam dengan
kotik soroto dengan bilal.
(socaro syarak)
dek imam dengen kotik soroto bilal iyolah urang nen tau dek syarak di
dalam nogori dibaolah anak ibubapo cucu komonaken dek niniak dengan mamak kopado
wali hakim, dek wali hakim di kakoklah korejonyo dibacolah kutubah akad nikah
lah bojowob ijab dengan kabul, mangko lah nikah lah anak ibu bapo cucu
komonaken dek niniak dengan mamak (suku soko Dt. Majo Lelo dengan cucu
komonaken niniak mamak suku soko Dt.Mangkudun). Jadi itulah kinin mangko
jauh kito bojupen dokek kito bo imbowen niniak
dengan mamak ibu dengan bapo soroto cucu dengan komonaken, itu lah kinin ateh
namo urang tuo ompek suku kohadapen urang tuo sumondo, nak mombori tau mombori
pandei nen olun tau nak di bori tau nen olun pandei nak dibori pandei nak di
kombang loweh nak di rontang panjang bak raso anak ibubapo cucu komonaken
niniak dengan mamak lah nikah, sokitunyo ibu bapo.
- Ibubapo/Sipangka
Mangko lah mamak sobolum kato di jowob sobolum gondang ditingkah
anataro kami lai bo duo botigo minta pariah kami sobonta dolu.
(setelah bo pariah)
Tolambek juo kami monjowob kato mamak buken mokosuik di songajo
hanyo moncari kato nen soiyo kinilah buleh aie kopomuluah lah bulek kato ko
mufoket aku juo komonjowobnyo nyoh manolah tadi titah niniak mamak (dibaca titah mamak tadi) ken mantu
cako do rang tuo ompek suku, tontang dek itu do jowobnyo nyo kami hanyo
singkeknyo, iyo lah tau kami lah pandei, nen olun tau kami bori tau nen olun
pandei kami bori pandei kami rontang panjang kami kombang loweh, bak raso anak
ibu bapo cucu komanaken (suku soko Dt. Majo Lelo dengan cucu komonaken
niniak mamak suku soko Dt.Mangkudun) lah nikah hanyo sokitu nyo Niniak
Mamak.
MO LIMAU DATUAK
Mamak korono dimuliakan dalom tigo bulen portamo bulen puaso kodua
bulen ari rayo ko tiga bulen adiak ari rayo. Ilang mamak kito cari iduik mamak
kito turuik. Manolah kinin tu kami dari cucu komonaken Dt. Majo lelo lah panjang
lihie dek mondongak lah basa tolingo dek mondonga lah putiah mato dek momandang
indo lai nampak mamak pulang ko parik nen bolingka ko aua nen bobarih ko dalom
suku soko Dt. Majo Lelo. Malang indo dapek kito di tulak ko mujua indo dapek
kito di raiah, malang iyo to tulak kobolakang kok mujua iyo toraiah ko muko,
manolah kinin tu buken nyo mamak tingga diladang pombajaren urang hanyo tingga
di korong kampuang urang iyo di dalom suku soko ( sebut kan nama Datuaknya ).
Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen bobarih
dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami bo
imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen
bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami
duduak kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek
suku ibu dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang
picak, bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di golek ge kok
picak lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom parik nen
bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuak tempat
mamak Beristri ) Iyo akan molimoui. Kami
tompuah lobuah nen panjang lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku
bosiku jojak bajak monuriah lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo
batang-batang aua cino bo rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo
suluah matoari bo go langgang mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah
nen di hadang hampie ke dokek nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka
aua nen bo barih ko dalom suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami
tompuah lamen posumandennyo lah kami topuak bondue nen molintang lah kami
tingkek jonjang nen boanak lah duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami
dindiang nen bobisik soroto disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito
so amparen lah togak kito sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami
sodahen kok inggok kami monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo
hinggok kami ko suku soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Iyo nak
monjopuik mamak korono soko kami kadalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo
barih kodalom suku soko Dt. Majolelo mokosuik nak molimoi. Sokitunyo ompek
suku.
MONJOPUIK DATUAK
Mamak korono dimuliakan dalom tigo bulen portamo bulen puaso kodua
bulen ari rayo ko tiga bulen adiak ari rayo. Ilang mamak kito cari iduik mamak
kito turuik. Manolah kinin tu kami dari cucu komonaken Dt. Majo lelo lah panjng
lihie dek mondongak lah basa tolingo dek mondonga lah putiah mato dek momandang
indo lai nampak mamak pulang ko parik nen bolingka ko aua nen bobarih ko dalom
suku soko Dt. Majo Lelo. Malang indo dapek kito di tulak ko mujua indo dapek
kito di raiah, malang iyo to tulak kobolakang kok mujua iyo toraiah ko muko,
manolah kinin tu buken nyo mamak tingga diladang pombajaren urang hanyo tingga
di korong kampuang urang iyo di dalom suku soko ( sebut kan nama Datuaknya ).
Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen bobarih
dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami bo
imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen
bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami
duduak kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek
suku ibu dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang
picak, bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di golek ge kok
picak lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom prarik nen
bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuak tempat
mamak Beristri ) Iyo akan monjopuik
Mamak kami ko dalom suku soko Dt. Majolelo. Kami tompuah lobuah nen panjang
lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku bosiku jojak bajak monuriah
lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo batng-batang aua cino bo
rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo suluah matoari bo go langgang
mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah nen di hadang hampie ke dokek
nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka aua nen bo barih ko dalom
suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami tompuah lamen posumandennyo
lah kami topuak bondue nen molintang lah kami tingkek jonjang nen boanak lah
duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami dindiang nen bobisik soroto
disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito so ampaern lah togak kito
sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami sodahen kok inggok kami
monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo hinggok kami ko suku
soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Ioy nak monjopuik mamak korono soko
kami kadalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo barih kodalom suku soko Dr.
Majolelo mokosuik nak monjopuik mamak kami kodalom suku soko Dt. Majolelo.
Sokitunyo ompek suku.
JOPUIK BORADET
Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen
bobarih dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami
bo imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen
bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami
duduak kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek
suku ibu dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang
picak, bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di golek ge kok
picak lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom prarik nen
bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuak tempat
mamak Beristri ) monjuik adet cucu
komanaken dari Dt. Majolelo. Turun lai kami ko halamen kami tompuah lobuah nen
panjang lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku bosiku jojak bajak
monuriah lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo batng-batang aua
cino bo rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo suluah matoari bo go
langgang mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah nen di hadang hampie
ke dokek nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka aua nen bo barih ko
dalom suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami tompuah lamen
posumandennyo lah kami topuak bondue nen molintang lah kami tingkek jonjang nen
boanak lah duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami dindiang nen
bobisik soroto disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito so ampaern
lah togak kito sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami sodahen kok
inggok kami monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo hinggok
kami ko suku soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Dolu kok datang iyo bo
nampak muko kinin kok pulang nak bonampak pungguang. Iyo nak monjopuik adet
cucu komonaken kodalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo barih kodalom suku
soko Dt. Majolelo kok pintak nak pobuliah ge kok kondak nak dipolaku ge.
Sokitunyo ompek suku.
MONJOPUIK MOYIK
Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen
bobarih dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami
bo imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen
bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami duduak
kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek suku ibu
dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang picak,
bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di golek ge kok picak
lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom prarik nen
bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuk tempat
mamak Beristri ) monjopuik cucu komanaken dari Dt. Majolelo nen bo pulang ko
rahmatulloh. Nen mano lah sakik sari duo hari sominggu duo minggu dicarikan
ubek jo jampi, ubek nen indak monyonang ge jampi nen indo mo ubahi. Dicarikan
juo sukatan padi, sukatan bilah nen bo buku, dicarikan juo nen sokondak hati,
kondak tuhen juo nen bolaku. Turun lai kami ko halamen kami tompuah lobuah nen
panjang lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku bosiku jojak bajak
monuriah lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo batng-batang aua
cino bo rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo suluah matoari bo go
langgang mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah nen di hadang hampie
ke dokek nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka aua nen bo barih ko
dalom suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami tompuah lamen
posumandennyo lah kami topuak bondue nen molintang lah kami tingkek jonjang nen
boanak lah duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami dindiang nen
bobisik soroto disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito so ampaern
lah togak kito sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami sodahen kok
inggok kami monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo hinggok
kami ko suku soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Dolu kok datang iyo bo
nampak muko kinin kok pulang nak bonampak pungguang. Iyo nak monjopuik cucu
komonaken nen lah hilang kodalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo barih
kodalom suku soko Dt. Majolelo kok pintak nak pobuliah ge kok kondak nak
dipolaku ge. Sokitunyo ompek suku.
IV. ALUA MINTO PULANG
Mo Mulang Carano
- Niniak Mamak :
Ibubapo, mongecek kito sabuak manolah kecek tu singkek nyo, tapi
somantang pun singkek mo nak disampe ge mangko jadi. Manolah kinin tu kok litak
kami lah dapek maken kok hauih kami lah dapek aie. Jadi itulah pado malom kinin
tontang nen korejo nen lah kito kakok. Kok cako Ibaret janji lah tibo di hari
nyo ibaret sumbayang lah tibo pulo di wokotunyo. Tontang carano ken siriah lah sudah
pulo gunonyo. Manolah kinin tu tontang carano ken siriah kok nen punyo sungguah
lah Niniak dengan Mamak tapi nen mo impo bogubalo nyo iyolah Ibu dengan bapo.
Nen kinin ko dek carano ken siriah lah sudah pulo gunonyo iyo nak di impou
digubalo baliak dek ibubapo isuak tibo gunonyo dikolua ge pulo baliak.
Sokitunyo ibubapo.
-
Sipangka
:
Lah sampei tu Niniak Mamak, sopanjang titah Niniak Mamak kami
iyolah rancak bunyi nen kami donga haluih rono nen kami liek tapi sungguah pun
boitu lomak siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket.
Nak bulek ulek aie ko pombuluah nak bulek kato ko mufoket. Monanti Mamak kami
sokotiko kami bao kato ko mufoket dolu kok siapo pulo lah beko ke momulang ge
kato Niniak Mamak tu. ( maka mulailah ibu bapo bermufakat, setelah itu pulang
kan kembali ). Niniak Mamak Kami, tolambek kami monjawek kecek Niniak Mamak.
Buken mokusuik disongajo tapi moncari kato nen sopoket, manolah kinin tu lah
dapek kato sopoket dari kami sipangka ko
aku juo ko monjowob kato Niniak Mamak kami tu nyoh. Manolah cako kok litak kami
lah dapek nasi kok auih kami lah dapek aie, jadi manolah kinin tu tontang
korejo nen lah kito kakok ibaret janji lah tibo diharinyo ibaret sumbayang lah
tibo di wokotunyo. Tibo di carano ken siriah lah tibo pulo gunonyo. Manolah
kinin tu kok nen punyo sungguahlah Niniak dengan Mamak tapi nen mo impou
bogubalonyo Ibu dengan bapo. Jadi kinin lah sudah pulo gunonyo nak diimpou
gubalo. Ken itu cako Niniak Mamak. Sotontang nen dari pado pinto Niniak Mamak ,
totatang carano ken siriah kok nenpunyo iyo Niniak dengan Mamak tapi mo impou
bogubalonyo mo Ibu dengan bapo kinin tu lah sudah gunonyo kami impou gubalo
pulo baliak.
Minto Pulang
- Niniak Mamak.
Ibubapo mongecek kito sobuak, manolah nen ke dikecek ge do singkek
nyo tapi somantang pun singkek mo nak disampei ge juo mangko jadi, manolah
kinin tu jikok litak kami iyolah dapek nasi jikok auih kami iyolah dapek aie,
kok nen didonga lah bobunyi kok nen pandang lah borupo, kok bolayie lah sampei
kopulou kok bojalen lah sampei kobateh dibilang maken cakolah konyang dibilang
minum cakolah sojuak rokok boisok pun lah bopanggang siriah sokapuapun lah
bokunyah pinang sodidihpun lah bogotok. Kok nieklah sampei kaua lah lopeh, nen
diangen lah jadi nen dimokosuiklah joleh nen di ama lah pocah. Manolah kinin
bak papatah urang nen do olu.
Botiak mudo di tongah sawah
Anak itiak jalen bobarih
Lapiak nen tokombang lah basah
Rokok diisokpun lah abih
Iyo kinin tu kok duduak boraso ponek togak togak boraso poniang, buhua
sungguah nen ke urak kobek sungguah nen ke di ungkei. Duduak do nak mourak selo
togak nak molangkah ge kaki nak pulang ko rumah masiang-masiang nak dilopeh
kami dengan hati nen suci muko nen joniah sokitunyo Ibubapo.
-
Rangtuo
Sumondo
Lah sampei do mamak iyo bak nyo uarng tuo-tuo juo teh go, sobolum
kato dijowob gayuang disambuik, dek kami disiko lailah togak nen samo tenggi
duduak nen samo rondah bopariah kami dolu moncari kok siapo pulo beko nen
komonjowob kato Niniak Mamak do. Mo monanti mamak kami sokotiko.
( Setelah dapat kata sepakat )
mamak kami
Sopanjang kato Mamak tadin tu ( di ulang kata tadi)ken itu cako do.
Manolah dari kami kok duduak do olun ke boraso ponek lei togak do olun ke
boaraso poniang, malom pun olun loruik le. Cuma dek mungkin lai pulo urusen nen
lain beko jadi lahkami lopeh dengan hati nen suci muko nen joniah itu nen kami
anta ge Niniak Mamak. Mak nampak putiah kapeh nampak diliek putiah ati boko ada
en ko nyo. ( Berdiri menyalami semua yang hadir dalam helat tersebut )
Bungo
Rampai
(
Wanita harus dapat warisan dari nenek moyang )
Iduik
batompek Mati bokubua
Kuburan
hiduik dirumah godang
Kuburen
mati ditongah padang
(
Rumus adat Minang Kabau )
Kamanakan
barajo ka mamak
Mamak
Barajo ka Pangulu
Pangulu
barajo ka mufakat
Mufakat
barajo ka alue nan jo patuik
Alue
jo patuik barajo ka nan bona
Nan
Bna sasuai ajaran ugamo
(
Persatuan )
Ibarat
Aua ngen Tobiang
Saciok
Umpamo Ayom
Sandanciang
Umpamo Bosi
Kok
anyuik dipinteh
Kok
tarapuang di kaik
Kok
tobonom disolom
(
Batas nagari)
Basosok
bajarami
Balabuah
batapian
Barumah
batanggo
Bakorong
bakampuang
Basawah
baladang
Babalai
bamusajik
Bapandam
pakuburan
(Parantau)
Karatau
madang diulu
Babuah
babungu balun
Marantau
badan daulu
Dirumah
paguno balun
Elok
nagari dek pangulu
Elok
musajik dek tuanku
Elok
rumah dek bundo kanduang
Elok
tapian dek nan mudo
Dek
manuruik aliran jaman
Hanyuik
dimaso tak mambenso
Runtuah
budi lah caie iman
Manyimpang
diadaik jo agamo
V.
Penutup
Alhamdulillah, segala puji bagi Allah yang memberikan kesehatan dan
kesempatan sehingga saya bisa menyusun sebuah buku ”PASAMBAHAN ADAT” untuk
dipakai dalam acara adat didalam kampung. Mudah-mudahan dengan diterbitkan buku
ini bisa menambah wawasan bagi masyarakat yang ingin menambah ilmu tentang
”PASAMBAHAN ADAT”. Untuk itu saya meminta kepada para sesepuh adat, buku ini
jauh sekali kekurangannya jadi kalau ada yang tertinggal tolong ditambahkan
saja dalam penghapalannya. Maklum, saya masih hijau dalam ”PASAMBAHAN ADAT” di
bandingkan dengan sesepuh-sesepuh adat. Buku ini saya terbitkan setelah saya
melihat keadaan ”PASAMBAHAN ADAT” kawula muda dikampung kita sudah mulai
menurun bahkan hampir semua Anak Nagari tidak bisa sama sekali mengucapkan
”PASAMBAHAN ADAT” kalo ada acara adat dalam kampung. Oleh karna itu dengan
adanya buku ini saya ingin menurunkan ilmu saya yang hanya seujung kuku ini
kepada para pemuda dikampung ini. Semoga saja buku ini bisa menjadi mamfaat
bagi kita semua terutama bagi saya,
Simpang Empat,24 Maret 2009
Imam Khatib Dt. Majo Lelo
Ttd
Hendri Caniago, S.AP